Arthur Japin

Een schitterend gebrek

Grote lijsters, Wolters-Noordhoff

Groningen, 2007

Eerste druk : 2003

Algemene Informatie:

Een schitterend gebrek is een boek met 243 bladzijdes. Het boek bestaat uit 3 hoofdstukken, en die hoofdstukken zijn ook weer onderverdeeld in hoofdstukken.  Hoofdstuk 1 bestaat uit 7 andere hoofdstukken. Het tweede hoofdstuk bestaat uit 6 andere hoofdstukken en het laatste hoofdstuk bestaat ook uit 7 hoofdstukken. De 3 “grote” hoofdstukken worden in Romeinse cijfers aangegeven en hebben ook een naam. De andere worden gewoon met 1, 2, 3, 4, 5, 6 of 7 aangegeven, en hebben geen naam. Bij ieder nieuw “groot” hoofdstuk beginnen de “kleine” hoofdstukken weer met 1. De achtergrond van de kaft is helemaal zwart met daarop een portret van een meisje, het meisje zit heel deftig. Het meisje heeft haar haar heel strak naar achter, ze draagt een zwart shirtje met kant. Ze heeft ook een masker met roze, paarse en zwarte veren, rondom de ogen zitten pailletjes. In het boek zitten geen illustraties.

Ik heb ongeveer een week gedaan om het boek uit te lezen, wij hadden het boek pas aan de late kant. Maar door onze goede planning is alles op tijd afgekomen.

Samenvatting:

Hoofdpersoon en ikverteller is de Italiaanse Lucia. Zij is geboren in 1728 en groeide op in een eenvoudig milieu. Ze kende een onbezorgde jeugd en was de lieveling van de gravin bij wie haar vader in dienst was.

De beslissende gebeurtenis van haar jonge jaren vond plaats in 1742. Voor de bruiloft van de dochter van de gravin komen als gasten vanuit Venetië onder anderen de broers Francesco en Giacomo Casanova. Tussen Lucia (veertien) en Giacomo (zeventien) ontbloeit voor beiden hun Grote Liefde. Ze beloven elkaar trouw en leggen hun toekomstplannen vast: over een halfjaar zullen ze zich verloven, een paar maanden later trouwen.

Na Giacomo's vertrek krijgt Lucia een Franse huisonderwijzer om haar bij te scholen en voor te bereiden op haar omgang met de hogere kringen. Ze toont een verbluffende ijver en studieaanleg. Haar vorderingen zijn enorm. Maar de gravin waarschuwt haar wel voor het leven in de Venetiaanse 'beau monde': alles draait om het uiterlijk; het is een slangenkuil van jaloezie, intriges en machtsstreven.

Niet lang voordat Giacomo terugkeert, slaat het noodlot toe. De huisonderwijzer krijgt de pokken en sterft. Lucia verzorgt hem en raakt ook besmet. Ze laat zich aan armen en benen vastbinden om zichzelf niet open te krabben. De jeuk is eigenlijk ondraaglijk. Radeloos schuurt ze haar gezicht langs het kussen. Wanneer ze op het nippertje overleeft en zichzelf in de spiegel bekijkt, ziet ze hoe geschonden haar gezicht is. Het stort haar in een hevige tweestrijd. Uiteindelijk neemt ze de beslissing om zich voor Giacomo's carrière op te offeren en hem het verzinsel over te laten brengen dat ze er met een van de knechten vandoor is gegaan. Liever één ongelukkig, zo redeneert zij, dan allebei. Zonder haar zal Giacomo zich vrij kunnen ontplooien. Wanneer het leugenbericht over Lucia's verdwijning hem wordt overgebracht, keert hij echter verbitterd naar Venetië terug.

Voor Lucia begint dan een zwerftocht door Italië. Voortaan noemt ze zich - met dank aan de Franse huisonderwijzer - Galathée de Pompignac. Ze trekt naar het Zuiden en vindt werk bij een vooruitstrevende familie in Bologna. Daar is ze, op dienstbare afstand, getuige van de discussies tussen de femmes savantes over het primaat van verstand of gevoel. De meeste dames zijn conform de tijdgeest nog in de ban van de Verlichting (het rationalisme). Maar een Franse gravin, die zich opwerpt als Galathées beschermvrouw, vertegenwoordigt de opkomende Romantiek en bepleit sterk te vertrouwen op de intuïtie.

Met deze Française trekt Galathée als haar secretaris verder op. Ze woont jaren bij haar op haar kasteel in Vincennes, dichtbij Parijs. Voor Galathées vorming zijn het heel belangrijke jaren. Maar de gravin wordt ziek en overlijdt. Galathée besluit ditmaal naar het Noorden te reizen. Amsterdam lokt: ze heeft veel gehoord over de vrijheid en de tolerantie in die stad.

De werkelijkheid is ontnuchterend. Door de economische achteruitgang én door haar misvormde uiterlijk lukt het haar niet een baan te vinden. Zo belandt ze ten slotte in de prostitutie. Het is een hard bestaan. Door haar verminkte gezicht is ze vaak gedwongen klanten van het laagste allooi tegen een minimaal tarief te accepteren.

Even lijkt er een betere periode voor haar aan te breken als een welgestelde jood haar 'kamert', dat wil zeggen haar als privé-prostituee op een appartement onderbrengt. Maar in het tolerante Amsterdam blijkt seks tussen joden en niet-joden bij de wet verboden. Ze worden betrapt en door de politie van hun bed gelicht. Galathée komt voor straf twee jaar in het spinhuis terecht. Een afschuwelijk verblijf. De prostituees worden er in kooien tentoongesteld. Tegen een bescheiden entree mag het publiek hen naar hartenlust uitjouwen, bespotten en bespuwen.

Haar leven neemt pas een gunstiger wending als ze - naar het voorbeeld van de Venetiaanse maskerades - haar werk gesluierd gaat doen. Ze laat steeds geraffineerdere voiles maken. Door die geheimzinnige uitstraling stijgt haar klandizie sterk, vooral in de betere kringen. Ze krijgt zelfs een heel comfortabel leven, wanneer een beperkt aantal Amsterdamse prominenten zich, elk op zijn vaste wekelijkse avond, met haar onderhoudt.

Op een avond stelt een van die vaste klanten in de schouwburg een Frans sprekende gast aan haar voor: le Chevalier de Seingalt. Zij herkent in hem meteen haar vroegere geliefde Giacomo. Maar door haar voile(s), haar andere naam, haar veel lagere stem en haar volwassen postuur merkt hij totaal niet dat hij opeens zijn 'trouweloze' jeugdliefde ontmoet. Hij maakt haar het hof. Er groeit een intensief contact. Ze voeren intrigerende gesprekken, onder andere over trouw en ontrouw van vrouwen en mannen, gesprekken die telkens balanceren op de rand tussen onthulling en geheimhouding. En ze vrijen ook, waarbij Lucia/Galathée haar gelaat zoals altijd bedekt houdt.

Bij Giacomo's afscheid - hij zit al in de koets - verspreekt zij zich en laat de naam van Lucia vallen. Verbijstering bij Giacomo, die zo snel als zijn werk het toelaat naar Amsterdam terugkeert en opheldering vraagt. Galathée redt zich uit de situatie door hem per brief te melden, dat zij deze Lucia toevallig heeft leren kennen en dat die op bepaalde avonden in een bordeel te vinden is. Verder verontschuldigt ze zich, omdat ze dringend de stad uit moet en hem in Amsterdam niet meer zal ontmoeten.

Giacomo gaat naar de aangegeven plaats en treft daar, ongesluierd, de verlepte en mismaakte Lucia aan. Hij is geschokt, praat even met haar en beseft dat hij haar vroeger groot onrecht heeft aangedaan. Aan Galathée stuurt hij een brief met geld en een verslag van zijn bevindingen. 'Arme Lucia, zij is niet ronduit lelijk geworden, maar iets wat nog veel erger is: weerzinwekkend'.

Galathée blijkt intussen zwanger te zijn. Van wie is niet goed vast te stellen, maar vermoedelijk is het van Giacomo. Het geld gebruikt ze voor een overtocht per boot naar Amerika, samen met een van haar vaste klanten, een twintig jaar oudere Amerikaanse handelsman.

Uit het nawoord blijkt dat Lucia er met hem getrouwd is en dat ze samen drie kinderen gekregen, van wie ze de oudste Jacob noemden. Zij overleefde haar man dertig jaar en overleed in 1802, 74 jaar oud.

Verdieping:

Titelverklaring:

Het staat in heel duidelijk in het begin van het boek: Giacomo en Francesco komen naar het landhuis van de gravin voor het bruiloftfeest van de dochter van de Gravin. Ze worden ontvangen door de  Lucia, Lucia is 14. Lucia en Giacomo worden verliefd. Uit een gesprek met de broers wordt het duidelijk.
“Die Lucia is volmaakt!”
“Dat zou je denken,” Giacomo klonk plotseling bedrukt. “Ze heeft alleen één ernstige tekortkoming.”
“Welke dan?”
“Zij is te jong.”
Hij meende het, maar zijn broer moest lachen: “Wat een schitterend gebrek!”

Ik vind dit niet de enige verklaring: Lucia is/heeft een schitterend gebrek. Een gebrek is iets negatiefs een tekortkoming, in dit geval haar uiterlijk. Maar aan dat uiterlijk heeft ze ook iets moois. Haar sluier, waardoor (rijke) mannen nieuwsgierig worden.  En dat levert ook weer een comfortabele woonsituatie op. Kortom ieder nadeel heeft zo zijn voordelen: een schitterend iets aan een gebrek.

Motto:

“Veel wat aanvankelijk alleen in de verbeelding bestaat, word werkelijkheid.”

G.C.

Thema:

Liefde wint niet altijd van het uiterlijk.

Hamvragen gesprek:

In het gesprek zijn meerdere hamvragen besproken, wij hebben het over de volgende hamvragen gehad:

1. Waarom wou Lucia al zo vroeg trouwen?
2. Wist Casanova echt niet dat zij het was?
3. Waarom ging ze toch met die Zélinda mee?

Mogelijke antwoorden op de hamvraag waarom wou Lucia al zo vroeg trouwen kunnen zijn:

1. Het was voor haar echt liefde was, en doordat ze elkaar niet zovaak zagen toch met elkaar verbonden waren. En ondanks alles het leeftijdsverschil niets uitmaakte.
2. Ze woonde zelf niet zo in luxe en door te trouwen kon ze een beter leven krijgen, dat betere leven was dan ook echt met iemand van ze houdt.
3. Ze wilde zeker weten dat hij haar niet zou verlaten.
4. Ze wilde zeker weten dat ze liefde in haar leven zou hebben,  dus trouwen met hem zou haar liefde voor haar hele leven geven.

Zelf vind ik van alle antwoorden een mix het beste. Tuurlijk wou ze een goed leven, dat goede leven zou dan bestaan uit echte liefde. Met echte liefde maakt het leeftijdsverschil niet uit & hou je die in je hele leven. Alles op een rijtje maakte haar keuze makkelijker, en wou ze graag al heel snel trouwen.

Mogelijke antwoorden op de hamvraag wist Casanova echt niet dat zij het was kunnen zijn:

1.  Ja, hij wist het echt niet. Zij had de hele tijd haar sluier op en aangezien ze heel erg is veranderd was ze (toen ze daarheen liep) ook niet meer te herkennen.
2. Nee, hij herkende haar nog, maar wou dat niet. Hij was opnieuw gelukkig. Hij wou ook niet meer met een vrouw zoals zij leven of te maken hebben, omdat hij haar niet kon vergeven.

Het beste antwoord vind ik 1: Ja, hij wist het echt niet. Zij had de hele tijd haar sluier op en aangezien ze heel erg is veranderd was ze (toen ze daarheen liep) ook niet meer te herkennen. Ik vind dit het beste omdat toen we het over deze vraag hadden het eerste in me op kwam en ook het logisch. Als je haar nog herkende had er niet zo’n sfeer geweest.

Mogelijke antwoorden op hamvraag Waarom ging ze toch met die Zélinda mee kunnen zijn:

1. Ze wilden een keer wat anders: op avontuur gaan.
2. Ze vond Zélinda wel een beetje eng, maar vertrouwde haar toch. En ze vond het veilig genoeg op mee te gaan.
3. Ze wilde haar grenzen verleggen, dus iets wat haar niet leuk lijkt toch een keer doen.

Bij deze vraag vind ik ook antwoord 2 Ze vond Zélinda wel een beetje eng, maar vertrouwde haar toch. En ze vond het veilig genoeg op mee te gaan het best. Je gaat niet zomaar met iemand mee die je helemaal niet mag, er was blijkbaar toch iets aan haar dat ze meeging.  

Het gesprek ging heel goed, er vielen niet veel stiltes. En ook bij dit gesprek vond ik het nuttig, persoonlijk vind ik een boek bespreken heel prettig, je leert er wat van, je ziet hoe andere er over denken.

Bronnen:

Samenvatting: http://www.scholieren.com/boekverslagen/21650